TRYB JASNY/CIEMNY

Adaptogeny - pozbądź się stresu dzięki magii ziół!

Stres, problemy z zaakceptowaniem zewnętrznego świata i oddziaływaniem czynników środowiskowych na nasz organizm - to kluczowe elementy wpływające obecnie na nasze zdrowie. Czy możemy wspomóc się nie tylko dietą i terapią z psychologiem czy leczeniem proponowanym przez lekarza? Słyszeliście o adaptogenach?  Cierpicie na problemy ze snem? Doświadczacie ogromnego stresu w życiu? Sprawdźcie mój najnowszy wpis prosto z dziedziny fitoterapii, która jest mi bardzo bliska z racji na wykształcenie i godziny pracy w laboratorium przy ekstrakcji ziół! 

Historia adaptogenów rozpoczęła się w 1947 roku, gdy naukowiec Nokolay Vasilievich Lazarew po raz pierwszy użył tego terminu wobec rzadkich substancji o unikalnym działaniu. 

Adaptogeny mają za zadanie:
  • zwiększyć naturalną odporność na fizyczny i emocjonalny stres, a także depresję, zmęczenie i niektóre choroby,
  • poprawiać koncentrację, koordynację, wytrzymałość i odporność na ból,
  • mogą działać uspokająco,
  • mogą poprawiać funkcje mózgu, proces zapamiętywania czy uczenia się,
  • mogą wpływać na sprawność fizyczną organizmu w trakcie obciążenia wysiłkiem fizycznym,
  • mogą obniżać ciśnienie krwi, poziom cholesterolu czy cukru,
  • niektóre wykazują działanie przeciwnowotworowe czy antyhepatotoksyczne [1].
Adaptogen powinien spełniać trzy określone cechy:
  1. powinien zwiększyć niespecyficzną odporność przed stresem i przeciążeniem
  2. powinien starać się normalizować funkcje organizmu bez względu na kierunek zakłóceń w organizmie,
  3. może działać wyłącznie w celu uzyskania normalizacji całego organizmu, nie może stymulować organizmu ponad tyle, ile stymulacji osiąga zdrowy i prawidłowo odżywiony organizm (nie działa jak stymulant, nie ma efektów ubocznych) [1].
Adaptogen:
  • nie może działać szkodliwie
  • nie może mieć skutków ubocznych
  • nie może stymulować organizmu (jedynie przywraca balans i równowagę)
  • powinien normalizować organizm
  • powinien mieć działanie niespecyficzne
  • powinien powodować niewielkie, korzystne zmiany w organizmie ludzkim

Czym jest adaptogen? 
Substancją, która sprawia, że organizm staje się elastyczny - zaadaptowany. Adaptogen wspomaga powrót do sprawności sprzed okresu stresu, a także wspomaga obronę przed bodźcami z zewnątrz i lepszą reakcję na czynniki zewnętrzne takie jak np. ciężki okres w życiu (treningi fizyczne, trauma, stres w życiu rodzinnym czy w pracy itp.) [1].

Biochemiczna rola adaptogenów:
  • wpływ na metabolizm komórkowy
  • wpływ na gospodarkę hormonalną
  • wpływ na aktywność enzymatyczną
  • wpływ na procesy oddychania komórkowego
  • wpływ na procesy związane z odpornością
  • wpływ na przewodzenie impulsów i wiele innych [1].
Popularne adaptogeny i ich charakterystyka
  • Ashwagandha (Witania somnifera, Witania ospała, żeń-szeń indyjski)
    • to najpopularniejszy adaptogen na świecie
    • ma działanie przeciwbakteryjne
    • ma działanie przeciwzapalne
    • spowalnia procesy starzenia się
    • wspiera pracę nerek i wątroby
    • wspiera proces uczenia się, zapamiętywania i poprawia koncentrację
    • wspiera pracę układu hormonalnego
    • poprawia sprawność seksualną i libido
    • może zapobiegać procesom nowotworzenia (badania na komórkach!)
    • zmniejsza produkcję wolnych rodników, może być dobrym środkiem ziołowym dla osób z chorobami neurodegeneracyjnymi (suplementacja pod opieką specjalisty)
    • może być skuteczna w terapii cukrzycy (wstępne badania na zwierzętach)
    • działa przeciwstresowo
    • może normalizować poziom hormonów tarczycy i cholesterolu (jednakże to również badania wstępne) [1,2]

Ashwagandha, którą mogę polecić (standaryzowana, certyfikowana) to suplement marki FoodForce, którą sama przyjmuję. 

  • Święta bazylia (Holy basil, Ocimum sanctum, bazylia azjatycka)
    • to również bardzo popularny adaptogen
    • działa przeciwbakteryjnie i przeciwpasożytnicze
    • poprawia stan skóry
    • oczyszcza zatoki
    • wspomaga trawienie
    • pobudza przemianę materii
    • wspiera odporność organizmu
    • zapobiega wydzielaniu nieprzyjemnego oddechu 
    • hamuje rozwój Candida sp. w jelicie grubym, hamuje procesy gnilne w jelicie [1]
  • Jagody goji (Lycium chinensis, Kolcowój szkarłatny)
    • poprawiają wytrzymałość organizmu
    • obniżają ciśnienie krwi
    • hamują procesy starzenia się
    • wspierają pracę wątroby i poprawiają wzrok
    • wspierają odporność
    • mogą zmniejszać poziom cukru we krwi
    • działają antyoksydacyjnie
Stosowałam ten adaptogen przez wiele lat, szczerze polecam szczególnie dla osób na diecie niskowęglowodanowej - w postaci po prostu dobrej jakości suszonych jagód włączonych do diety do dań. 
  • Różeniec górski (Rhiodola rosea)
    • świetny adaptogen dla osób z depresją, nerwicą i problemami na tym tle
    • stosowany u osób żyjących w przewlekłym stresie i z syndromem zmęczenia
    • bywa stosowany u osób z arytmią serca (pod opieką lekarską)
    • poprawia libido obu płci i zwiększa potencję
    • wspiera odporność
    • zwiększa wytrzymałość fizyczną
    • hamuje procesy starzenia się
    • wstępnie wykazana aktywność przeciwnowotworowa
Różeniec górski. Źródło obrazka [klik].

Ten adaptogen również stosowałam prawie rok w bardzo ciężkim okresie stresu i pracy. Świetnie się sprawdzał i zdecydowanie warto się nim zainteresować. Na pewno wrócę do takiej suplementacji jeszcze nie raz.

  • Reishi (Ganoderma lucidum, Japoński grzybek)
    • wspiera odporność
    • wspiera pracę układu krwionośnego
    • wspiera pracę wątroby i żołądka
    • pomaga unormować poziom cholesterolu
    • wspiera pracę serca
  • Traganek (Astragalus membranaceus)
    • zwiększa wytrzymałość i wspiera regenerację
    • rozszerza naczynia krwionośne
    • obniża ciśnienie krwi
    • wspiera pracę serca i wątroby [1]
    • wspiera odporność
    • zalecany dla alergików - zmniejsza ilość objawów zapalenia błon śluzowych - obecnie na rynku są syropy z dodatkiem traganku dla alergików
    • hamuje proces starzenia się
    • działa przeciwzapalnie
Traganek. Źródło obrazka [klik].
  • kozieradka (Trigonella foenum-graecum)
    • obniża poziom cukru, stosowana w przebiegu cukrzycy
    • obniża poziom cholesterolu, LDL i trójglicerydów
    • działa przeciwzapalnie
    • działanie neurologicznie
    • ma działanie antybiotyczne (przeciwdrobnoustrojowe)
    • stosowana w leczeniu chorób przewodu pokarmowego w medycynie alternatywnej [4]

Kozieradka na wypadanie włosów?
Kozieradkę warto stosować nie tylko doustnie! Od lat stosuję napar z kozieradki w postaci wcierki do włosów - zapobiega wypadaniu i wzmacnia cebulki włosów. Jest naprawdę świetna na tym polu! Wystarczy zmielić łyżkę nasion, zalać niecałą szklanką wrzątku, odstawić na kilka godzin, a potem przecisnąć przez gazę. Napar można przelać do spryskiwacza i wcierać w skórę głowy codziennie (zawsze warto wcześniej wykonać próbę alergiczną!). Przechowujemy w lodówce. Kozieradka ma specyficzny zapach podobny do rosołu, więc nie każdemu może się spodobać, ale taka wcierka jest naprawdę warta zastosowania jeśli borykamy się z problemem wypadania włosów i chcemy wspomóc proces leczenia także od strony skóry głowy.
  • żeń-szeń (Panax ginseng)
    • najpopularniejsze zioło azjatyckie
    • zawiera wiele związków aktywnych biologicznie
    • wpływa na aktywność osi HPA (oś podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy) silnie związanej ze stresem
    • wspiera wytrzymałość organizmu, stosowany przez sportowców
    • wspiera wydolność tlenową 
    • wspiera układ krążenia
    • wspiera układ odpornościowy
    • działa przeciwzapalnie i prawdopodobnie przeciwnowotworowo
    • działa antyoksydacyjnie
    • wspiera pracę mózgu
    • istnieją badania potwierdzające wzrost energii u sportowców w trakcie treningu podczas suplementacji żeń-szeniem, ale żeń-szeń jeszcze nie trafił na listę środków zakazanych na zawodach [3]
Żeń-szeń. Źródło obrazka [klik].

PODSUMOWANIE: 
Przedstawione przeze mnie adaptogeny to zaledwie kilka przykładów z ogromnej dziedziny fitoterapii, która jest obecnie coraz bardziej doceniana i wykorzystywana jako element dodatkowej terapii przy udziale terapii podstawowej - najczęściej farmakologicznej - u wielu osób. Ale zioła są godne uwagi nie tylko dla osób chorych! Także w codziennym życiu sprawdzą się dobrze jako suplementacja wzmacniająca, wspierająca organizm w walce ze stresem czy podczas intensywnych treningów lub podczas nadmiernego wypadania włosów. Czy zioła i ziołolecznictwo to szamaństwo? Już nie! Nie da się ukryć faktu, że rośliny naprawdę zawierają wiele substancji aktywnych biologicznie, których działanie jest analizowane przez naukowców w setkach milionów badań naukowych na świecie. To z roślin często powstają lekarstwa i środki terapeutyczne (w wielu procesach bio-chemicznych w laboratoriach). Jeśli chodzi o mnie - uwielbiam fitoterapię, ziołolecznictwo i "magię ziół" od dziecka i zdecydowanie polecam zainteresowanie tematem. Jednak proszę uważać z każdą suplementacją dodatkową i kontaktować się ze specjalistą podczas próby suplementacji np. u kobiet w ciąży lub w trakcie chorób np. choroby nowotworowej.

Literatura:
[1] Wydro, Dorota. (2013). Adaptogeny - przydatne suplementy i alternatywa dla leków. (Adaptogens - usefull supplements and an alternative to drugs), 
  • Conference: XIII International Congress of Aesthetic and Anti-Aging Medicine
  • At: Warsaw, Poland.
  • [2] 
  • Polumackanycz, Milena & Forencewicz, Aneta & Wesolowski, Marek & Viapiana, Agnieszka. (2020). Ashwagandha (Withania somnifera L.) – the plant with proven health-promoting properties. Farmacja polska. 76. 442-447. 
  • [3] Zięba A., Kędzierska E., Gibuła E., Analiza właściwości farmakologicznych przetworów z Panax ginseng C.A.Mey. oraz Rhodiola rosea L. ze szczególnym uwzględnieniem wpływu ich suplementacji na kondycję i wydolność fizyczną, 2018, Tygiel, Lublin.
  • [4] Król-Kogus, Barbara & Krauze-Baranowska, Mirosława. (2011). Kozieradka pospolita (Trigonella foenum graecum L.) - tradycja stosowania na tle wyników badań naukowych. Postępy Fitoterapii. 12. 185-190. 

  • Miłej lektury!

    ****************************************************************
    Udostępniajcie jeśli macie ochotę! :)

    Bardzo proszę o uszanowanie mojego autorstwa do zdjęć i przepisów :)

    USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
    Art. 78. 1.


    Komentarze

    1. Nie słyszałam o nazwie adaptogeny, ale jest to bardzo interesujące! Kozieradkę stosowałam jako wcierkę do włosów i faktycznie jest bardzo dobra. Zainteresował mnie Różaniec Górski, na pewno warto spróbować:)

      OdpowiedzUsuń
      Odpowiedzi
      1. Warto poczytać - to na pewno :)

        Pozdrawiam serdecznie!

        Usuń

    Prześlij komentarz

    Polecane posty

    instagram @keto__reva