Olej kokosowy - zły czy dobry? Czemu posiłki tłuszczowo-węglowodanowe mogą być błędem?

Olej kokosowy to dalej gorący temat w świecie dietetyki. Dobry? Zły? A może i dobry i zły? Postanowiłam podjąć ten temat także i na swoim blogu. Zapraszam na wpis!

Produkty pochodzenia orzecha kokosowego często królują w diecie ketogennej. Czy słusznie? A może są przypadki, gdy nie warto na nich bazować?

Kokos, palma kokosowa

To nazwa drzewa z tropikalnych krajów, palmy, która daje owoc zwany orzechem kokosowym. Wnętrzne (miąższ) orzecha jest słodki, soczysty i dobry do jedzenia zarówno na surowo jak i po przetworzeniu. Orzech w dojrzałej postaci zawiera: do 35% tłuszczów, 4% pełnowartościowego białka. Bielmo (w postaci stwardniałej) składa się z: 70% tłuszczów, 14% cukrów oraz 7% białek. To z niego otrzymujemy produkty obecne na rynku (Piotrowska i in., 2019).

Z orzecha kokosowego otrzymujemy:

• olej kokosowy
• wiórki kokosowe
• mus/krem/pastę kokosową
• mąkę kokosową (zapraszam na wpis z bloga o mące tutaj [KLIK])
  
• wodę kokosową
• masło kokosowe
• mleko kokosowe
• wino, trunki
• i inne

Dziś chciałam się skupić głownie na oleju kokosowym. 

Olej kokosowy

Olej kokosowy jako wyjątek w świecie roślin - jest ciałem stałym w temperaturze pokojowej o białej, śliskiej postaci i słodkim zapachu. Jest pozyskiwany z tłoczenia miąższu kokosowego. Dobrze rozpuszcza się w alkoholu. Z kokosa otrzymujemy różne produkty oleiste, ale za najbardziej wartościowe uznaje się masło kokosowe. Olej kokosowy to niemal 92-95% kwasów tłuszczowych nasyconych, z których największą zawartość ma kwas laurynowy (Piotrowska i in., 2019).

Zalety oleju kokosowego

• łyżka oleju kokosowego to około 120 kcal - stanowi potężną dawkę energii
• dostarcza niemal wyłącznie kwasy tłuszczowe nasycone
• 2/3 stanowią tzw. kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe cenione w procesach "keto"
• z niego pozyskujemy czysty olej MCT - najbardziej "pro ketogenny olej"
• zawiera witaminę E i K, żelazo i związki fenolowe (Piotrkowska i in., 2019)

Inne zalety opisywane w kosmetyce, medycynie naturalnej, przemyśle spożywczym itp:

• ma właściwości przeciwbakteryjne (używany np. do produkcji past do zębów)
• wspiera wchłanianie witamin z grupy ADEK (jak każdy inny tłuszcz)
• przyspiesza gojenie ran i oparzeń
• wpływa korzystnie na wygląd skóry i włosów (świetny do olejowania włosów)

Wady oleju kokosowego

• łyżka oleju kokosowego to około 120 kcal - stanowi potężną dawkę energii, więc w przypadku redukcji masy ciała należy uważać z jego ilością, bo łatwo stracić deficyt (podobnie jak w przypadku stosowania innych tłuszczów)
• dostarcza niemal wyłącznie kwasy tłuszczowe nasycone, więc z jego ilością należy uważać u osób z wysokim poziomem LDL, trójglicerydami i cholesterolem
• nadmierne spożycie (przewaga kwasów nasyconych w porównaniu do nienasyconych) może prowadzić do wzrostu poziomu LDL 
• 2/3 stanowią tzw. kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe, więc może wywołać ból brzucha u wrażliwych osób (podobnie jak MCT)
• lepiej nie przesadzać z jego ilością w posiłkach wysokocukrowych/wysokowęglowodanowych

Teoria niełączenia cukru i tłuszczów w posiłkach

Teorie, które mówią o oddzielaniu makroskładników w posiłkach stanowią przedmiot wielu badań. Słusznie! Okazuje się, że istnieje cykl glukoza-kwasy tłuszczowe, który zwany jest cyklem Randle'a. Polega na tym, że większa dostępność tłuszczów dostarczonych w posiłku z cukrami konkuruje z utylizacją glukozy w mięśniach (i nawiasem mówiąc przyczynia się do wzrostu insulinooporności). Badania potwierdzają, że glukoza i jej metabolizm zaburza metabolizm tłuszczów i odwrotnie obecność glukozy zaburza metabolizm kwasów tłuszczowych (prace naukowców Kelley i Mandarino) - w konsekwencji prowadząc do zmian chorobowych. Najnowsze badania donoszą, że zastąpienie pewnej ilości kwasów tłuszczowych nasyconych - kwasami tłuszczowymi nienasyconymi (np. oliwą z czarnuszki/wiesiołka czy oliwą z oliwek) znosi w części ten efekt (Kelley, Goodpaster, 2001).

PODSUMOWANIE: I ponownie natura pokazuje nam, że umiar - to słowo klucz odnoszące się do każdego aspektu naszego życia! Masz wysoki LDL lub jesz spore ilości węglowodanów - odpuść duże ilości kokosa (a także duże ilości masła i smalcu w przypadku posiłków węglowodanowych). Masz lipidogram w normie i stosujesz dietę niskowęglowodanową? Stosuj kokos, ale zawsze z umiarem. Ze swojej strony szczerze polecam zainteresować się domowymi kremami i olejkami do włosów na bazie produktów kokosowych. Są świetne choć oczywiście nie dla każdego typu włosów/skóry. Olej kokosowy to świetny produkt w wielu dziedzinach życia, nie zawsze musi być stosowany spożywczo. ALE ZAWSZE wybieramy tłoczony na zimno!

Literatura:

Piotrowska A., Totko-Borkusiewicz N., Klucznik A., Olej kokosowy – możliwości zastosowań kosmetycznych, Borgis Post Fitoter 2019; 20(2): 136-144

Kelley D. E., Goodpaster B. H., Skeletal muscle triglyceride An aspect of regional adiposity and insulin resistance, Diabetologia Praktyczna 2001, tom 2, nr 4

Miłej lektury!

Zapraszam na stronę na Facebook'u tutaj [kliknij i wejdź].

Jeśli zechcesz - możesz mnie także wesprzeć przez Patronite tutaj [klik].

****************************************************************

Udostępniajcie jeśli macie ochotę! :)

Bardzo proszę o uszanowanie mojego autorstwa do zdjęć i przepisów :)
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Art. 78. 1.